Προστατευτικός μανδύας που βοηθά τα παιδιά να ετοιμαστούν και να αντιμετωπίσουν καταστάσεις ανάγκης και κινδύνους ή το συναίσθημα που αποτελεί την αφετηρία για τη δημιουργία και συντήρηση συναφών αρνητικών συναισθημάτων (ανησυχία νευρικότητα);
ΟΡΙΣΜΟΣ – ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΙΚΗ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΦΟΒΟΥ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
Ο φόβος είναι η φυσιολογική αντίδραση σε γεγονότα που φαίνεται να απειλούν την προσωπική ασφάλεια των παιδιών. Χωρίς το συναίσθημα του φόβου τα παιδιά ενδεχομένως να έμεναν ανυπεράσπιστα και απαθή απέναντι σε πιθανούς πραγματικούς κινδύνους με πιθανό αποτέλεσμα την απειλή της σωματικής, και όχι μόνο, ακεραιότητας τους.
Το συναίσθημα του φόβου εξασφαλίζει στα παιδιά την ετοιμότητα να αντιμετωπίσουν απειλητικές καταστάσεις και πιθανούς κινδύνους.
ΟΙ ΦΟΒΟΙ ΣΤΑ ΠΑΙΔΙΑ
Στα παιδιά προσχολικής ηλικίας οι φόβοι μπορεί να συνδέονται με καταστάσεις που προκαλούν το συναίσθημα της ανασφάλειας και της ανησυχίας όσον αφορά το άγνωστο, το απρόβλεπτο και το ξαφνικό. Πολλοί παιδικοί φόβοι είναι φυσιολογική συνέπεια της διαδικασίας ανάπτυξης των παιδιών.
Οι πιο συνήθεις πηγές φόβου στα παιδιά είναι το σκοτάδι οι ασυνήθιστοι και δυνατοί θόρυβοι (πέσιμο αντικειμένου θόρυβος μοτοσυκλέτας), οι καταιγίδες, τα μεγαλόσωμα ζώα και τα άγνωστα πρόσωπα.
Ο φόβος προς τα ξένα πρόσωπα και το άγχος του αποχωρισμού αποτελούν δύο χαρακτηριστικότατα παραδείγματα φόβων της βρεφικής και νηπιακής ηλικίας. Οι φόβοι αυτοί φθάνουν στο αποκορύφωμα τους κατά τους πρώτους μήνες του δεύτερου έτους της ζωής και μετά αρχίζουν να φθίνουν και να εξαφανίζονται εντελώς γύρω στην ηλικία των 3-4 ετών.
Όταν τα παιδιά αρχίζουν να χρησιμοποιούν τη φαντασία και τη μνήμη τους και αποκτήσουν καλύτερη κατανόηση της γλώσσας, οι φόβοι τους αρχίζουν να επικεντρώνονται σε ορισμένα στερεότυπα όπως λύκοι, κλέφτες, φαντάσματα ή ακόμα και το σκοτάδι .
Πολλές φορές, οι φόβοι των παιδιών προσχολικής ηλικίας μπορεί να αποτελούν περιστασιακές αντιδράσεις σε συγκεκριμένα γεγονότα που συνέβησαν κατά τη διάρκεια της ημέρας (φαντάσματα, κλέφτες)
Ο φόβος αυτός μπορεί να εκδηλωθεί είτε λεκτικά, κατά τη διάρκεια της ημέρας, είτε μέσω εφιαλτικών ονείρων κατά τη διάρκεια της νύχτας.
Σε αυτές τις περιπτώσεις, η διαβεβαίωσή του για την ασφάλειά του από τους ενήλικες μπορεί να αποτελέσει επαρκή τρόπο αντιμετώπισης των φόβων αυτών.
ΤΡΟΠΟΙ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ ΠΑΙΔΙΚΩΝ ΦΟΒΩΝ ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΓΟΝΕΙΣ
Οι γονείς να μην πανικοβάλλονται και να μεγαλοποιούν τους φόβους του παιδιού δίνοντας υπερβολική προσοχή στην παραμικρή εκδήλωση. Μπορούν επίσης να μη φοβίζουν σκόπιμα το παιδί λέγοντας του ότι «αν δεν είναι καλό παιδί θα σε πάρει ο «μπαμπούλας» ή η αστυνομία.
Αν οι ενήλικες προσπαθούν να ελέγξουν τη συμπεριφορά των παιδιών με τη χρήση του φόβου, δεν θα πρέπει στη συνέχεια να απορούν γιατί τα παιδιά φοβούνται.
Μπορούμε να διαβεβαιώσουμε στο παιδί ότι όλα τα παιδιά της ηλικίας του αισθάνονται κάποιους φόβους και ότι και εμείς όταν ήμασταν παιδιά είχαμε φόβους τους οποίους μάθαμε σιγά σιγά να ξεπερνούμε.
Μπορεί να βοηθήσουμε το παιδί να αναπτύξει δεξιότητες, με τις οποίες να μπορεί να αντιμετωπίζει αποτελεσματικά το φοβικό αντικείμενο ή την φοβική κατάσταση. Για παράδειγμα όταν το παιδί φοβάται το σκοτάδι μπορεί να έχει ένα φωτάκι νυκτός αναμμένο στο δωμάτιο του.
Ανδρέας Παπαδόπουλος
Παιδοψυχολόγος – ψυχοθεραπευτής